راهنمای گردشگری تور مشهد مقدس

شهرمقدس مشهد در استان خراسان رضوی و در شمال شرقی ایران قرار دارد. این شهر با 351 کیلومترمربع وسعت دومین شهر بزرگ ایران بعد از تهران است و به دلیل وجود حرم مطهر امام رضا (ع) سالانه بیش از 29 میلیون زائر به این شهر سفر می کنند.مشهد مقدس در سال 1388 رسما به عنوان پایتخت معنوی ایران انتخاب شد.

جغرافیای مشهد

شهر مشهد بین رشته کوه هزارمسجد در شمال شرقی و رشته کوه بینالود در غرب و جنوب غربی آن و در انتهای جنوبی دشت توس واقع شده است.

شهرهای مجاورمشهد

از شرق به شهرستان های سرخس و تربت جام و از غرب و شمال غرب به چناران و نیشابورو درگز وهم چنین از شمال به شهرستان کلات و از جنوب به شهرستان تربت حیدریه محدود شده است.

جمعیت مشهد

شهر مشهد حدود 3 میلیون نفر جمعیت دارد و دومین شهر پرجمعیت ایران پس از تهران و صد و یکمین شهر پرجمعیت دنیا می باشد.

آب و هوای مشهد

این شهر دارای آب و هوای متغیر اما معتدل است و تابستان های گرم و خشک و زمستان های سرد و مرطوب دارد.بیشینه ی دما در تابستان ها حدود 43 درجه و کمینه ی دما در زمستان ها حدود 23 درجه زیر صفر است.

تاریخ وپیشینه ی مشهد

مشهد از ریشه ی (ش ه د) به معنای محل شهود یا محل شهادت است. مشهد در آغاز مسکن اقوام آریایی بوده است.تاریخ مشهد در واقع از دوره ی صفویه آغاز می شود.در این دوران مشهد در تصرف ازبک ها درآمده و سقوط کرده بود اما شاه عباس دوباره آن را از دشمنان پس گرفت. مشهد در دوران افشاریه و حکومت نادرشاه افشار به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد. از بناهایی که به دستور نادرشاه در این شهر ساخته شده است می توان کلات نادری و کاخ خورشید را نام برد.

در نزدیکی مشهد شهر توس قرار دارد که آرامگاه فردوسی نیز در آنجا واقع است.توس در واقع در حوضه ی آبریز و بستر رودخانه قرار داشت و به همین دلیل دارای آبادی های فراوان بوده است. اما با حمله ی مغول ها به توس این شهر ویران شده و مردم آن بیشتر به مشهد مهاجرت کردند.

اماکن تفریحی مشهد

مشهد به عنوان شهری زیارتی شناخته شده است اما دارای اماکن بسیار زیبای تفریحی و گردشگری نیز می باشد.از اماکن تفریحی و گردشگری مشهد می توان موارد زیر را نام برد:

1)کوهسنگی : قدیمی ترین ومشهورترین تفرجگاه و سومین محل پربازدید مشهد بعد از حرم مطهر امام رضا(ع) و آرامگاه فردوسی می باشد.هم چنین دومین پارک بزرگ مشهد بعد از پارک ملت است.

این پارک طبیعی در جنوب غربی مشهد ودر انتهای خیابان کوه سنگی واقع شده است.

ویژگی بارز این پارک دو کوه سنگی کم ارتفاع مشرف به شهر و استخری بزرگ است. وجود آب جلوه ی بسیار زیبایی به این منطقه داده است در واقع کوهسنگی آمیزه ای از نور وسرسبزی وآب و سنگ می باشد.هم چنین پارک دارای آب وهوای معتدل وپاک است.

در دامنه ی کوه های این پارک مثلثی شکل بزرگانی همچون شیخ اسداله یزدی – آقا میرزا رضوی مشهور به *آقابزرگ حکیم* و پسرش و فقیهان وبزرگان دیگر مدفون هستند. هم چنین بعد از انقلاب در بالای کوه 8 شهید گمنام به خاک سپرده شدند وبه این مکان تقدس بخشیدند به همین دلیل نام جبل النور را بر این کوه نهادند.

صعود از این دو کوه کم ارتفاع آسان است  و برفراز این دو کوه چشم انداز خیره کننده ای از شهر از جمله حرم مطهر ودیگر ساختمان و اماکن دیده می شود که نباید آن را از دست داد.

2) پارک و شهربازی ملت: این پارک در سال 1351 تاسیس شد و از آن زمان تا کنون تغییرات زیادی کرده است.پارک ملت با 720 هزار متر مربع مساحت بزرگترین پارک مشهد می باشد.در غرب مشهد مقدس و در حاشیه ی بزرگراه وکیل آباد واقع شده است.

تنها شهربازی استاندارد و پربازدید ایران در این پارک  قراردارد که بزرگترین چرخ و فلک خاورمیانه را در خود جای داده است.

طرح ساخت این پارک ابتدا توسط  دو طراح انگلیسی مطرح شد اما بعدها ساخت آن به دست مهندسان ایرانی صورت گرفت.

از دیگر ویژگی های این پارک وجود دریاچه و زمین های مختلف ورزشی است که در اختیار بازدیدکنندگان قرار گرفته است.در پشت دریاچه نیز مجتمع جانبازان در حال خدمت رسانی به جانبازان گرامی می باشد.در مرکز پارک ملت ساختمان فرهنگی هنری امام رضا(ع) در حال انجام فعالیت است هم چنین باغ رز که سرپوشیده می باشد مخصوص بانوان و دارای تجهیزات ورزشی است.

هزینه ی استفاده از هر دستگاه در این شهربازی نیز مناسب و معقول است.

3) باغ گیاه شناسی: یکی از جذابیت های طبیعی مشهد محسوب می شود. از اهداف ساخت این باغ می توان به نگهداری از گیاهان و عمل به عنوان بانک ژنوم گیاهی و تفریح و آموزش نقش گیاهان در محیط زیست اشاره کرد.این مجموعه 11 کلکسیون دارد که شاملموارد زیر است:

 1)باغ صخره ای و آبشار  

2)گیاهان دارویی معطر

3)سیستماتیک و آربراتوم

4)بانک بذر و ژنوم گیاهی

5)باغ گل رز که با 120 نوع گل رز منظره ی بسیار زیبایی را فراهم آورده است.

6)آموزشی و نمایشی

7)ایران و توران

8)آسیای میانه

9)باغ میوه های بومی ایران

10)سوزنی برگان

11)گلخانه و نهالستان

جشنواره ی دائمی گل های داوودی نیز در این باغ گیاه شناسی برقرار است که پاییز هر سال برگزار می شود.گل داوودی علاوه بر زیبایی و زینتی بودن خواص دارویی هم دارد. اگر علاقه مند به علم و طبیعت هستید تماشای این مکان زیبا را از دست ندهید.

4)باغ وکیل آباد: وسیع ترین و قدیمی ترین پارک جنگلی مشهد است و به علت داشتن درختان کهنسالی هم چون کاج و چنار و سرو و جاری بودن نهرهای فراوان مورد توجه زائران و مسافران تور مشهد می باشد. امکانات رفاهی و تفریحی نیز در این پارک وجود دارد که شامل رستوران  پارک بازی کودکان دریاچه سینما 5 بعدی موزه دریاچه و استراحتگاه می باشد.باغ وحش وکیل آباد نیز در کنار پارک قرار دارد که می توانید از آن هم دیدن کنید.

5)باغ ملی: در مرکز یکی از شلوغ ترین مناطق مشهد باغ بزرگ ملی قرار دارد. تندیس مشاهیر علم و ادبیات و عرفان در این باغ دیده می شود . این پارک بزرگ دارای آبنما و درختان بلندی است و جای مناسبی برای تفریح و استراحت به شمار می آید.

6)منطقه ی گردشگری سپاد: این مجموعه ی تجاری گردشگری در شمال شهر مشهد ساخته شده و به عنوان مجهزترین منطقه ی گردشگری کشور شناخته شده است. مراکز تفریحی تجاری مجموعه ی سپاد:

1)مجتمع تجاری الماس شرق

2)مجتمع تجاری وصال

3)بازار بزرگ بین المللی سپاد

4)بازار بزرگ خیام

5)مجتمع تجاری نوید

6)برج بازار بین المللی خاورمیانه

7)مجتمع عمده فروشی مواد غذایی

8)پارک پرندگان

9)سیرک ملل

10)سرزمین عجایب

11)شهربازی سرزمین خورشید

12)پارک ساحلی آفتاب

13)پارک علمی پروفسور بازیما

14)سیتی استار

15)برج پرواز صبا

7)منطقه ی گردشگری چالیدره: بر روی رودخانه ی جاغرق و در 17 کیلومتری مشهد سد چالیدره قراردارد.در کنار این سد یک منطقه ی تفریحی توریستی احداث شده است.آب و هوای مطبوع و وجود امکانات تفریحی متنوع باعث شده که این منطقه طرفداران زیادی داشته باشد. تله کابین- بانجی جامپینگ- ترن کوهستان- اسکله ی تفریحی- زیپ لاین- انواع قایق سواری و کشتی شناورتفریحی از جمله امکانات تفریحی این منطقه می باشد.

 جاذبه های طبیعی و ییلاقات مشهد

از تماشا و دیدن هر منطقه ای از مشهد که بگذریم از ییلاقات سرسبز و باصفای آن و دیگر جاذبه های آن نمی توان گذشت.از این جاذبه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1)روستای زشک: در جنوب شرقی بینالود و در دره ی شاندیز روستای چشمه های جوشان (زو اشک به معنای چشمه جوشان) با باغ های بسیار زیبا واقع شده است. زشک که یکی از دیدنی ترین مکان های مشهد است در 20 کیلومتری آن و در شهر شاندیز قرار دارد و جمعیتی در حدود 2000 نفر دارد.

زشک دارای چشمه سار های متعدد و رودخانه می باشد . رودخانه ی دائمی این منطقه از جنوب روستا می گذرد. و به همین دلیل که آب کافی دراین روستا وجود دارد دارای باغ های فراوان میوه از جمله گیلاس و سیب و زردآلو است.

در این منطقه نان های محلی پخته می شود و رستوران های سنتی وهم چنین تله کابین نیز دارد که برای مسافران تور مشهد می تواند بسیارجذاب باشد.

 یکی از محل های مناسب برای کوهنوردان این روستاست. صعود از کوه های زشک مثل قله چمن با 3020 متر ارتفاع بسیار پرتردد می باشد.

زشک از بهترین مناطق ییلاقی مشهد است و پوشش گیاهی و جانوری بسیار زیبایی دارد اما از معدود ییلاقات است که هم چنان هویت طبیعی خود را حفظ کرده است.

2)روستای طرقبه: طرقبه از مهم ترین ییلاق های کوهستانی حاشیه مشهد به شمار می رود. در 18 کیلومتری جنوب غربی مشهد واقع شده است.

این منطقه از شمال به کوه تخت رستم محدود می شود.آب و هوای سرد و خشک با تابستان های خنک و مطبوع دارد ومیزان بارندگی در آنجا بالاست.

مردم منطقه ییلاقی طرقبه به کار های مختلفی همچون حصیربافی و سبدبافی و پرورش گل و گیاه مشغولند و محصولات خود را برای عرضه به مسافران تور مشهد آماده می کنند. هم چنین طرقبه دارای امکانات رفاهی و فروشگاه های صنایع دستی می باشد. هتل بزرگ طرقبه نیز در این منطقه قرار دارد.

فالوده بستنی و شیشیلیک و دیزی طرقبه نیز بسیار معروف است.

3)غار مغان: در 27 کیلومتری شهر مشهد و در جنوب روستای مغان قرار دارد. قدمت این غار به حدود 100 میلیون سال پیش برمی گردد و اولین بار در سال 1324 توسط یک گروه کوهنوردی کشف شد.

این غار 420 متر طول دارد و در دو طبقه است.دهلیزها و راه های پرپیچ و خم و پرتگاه های خطرناک از ویژگی های آن است.دارای دو دهانه است و چندین حاقه چاه در آن وجود دارد که در بعضی از این چاه ها خفاش ها به چشم می خورند.آثار بسیار زیبای آهکی استالاگمیت و استالاکتیت در آن به خوبی مشاهده می شود.برکه آبی نیز در این غار وجود دارد که آب آن زلال و گوارا و بسیار سرد است.

یکی از قسمت های جالب این غار قسمتی از از غار است که نمی توان ایستاد و باید به صورت سینه خیز پیش رفت.

بازدید از این غار بدون راهنما و ابزار لازم خطرناک است بنابراین این غار زیبا و جالب را حتما با راهنمای تور خود ببینید و از آن لذت ببرید

4)روستای پاژ: در 15 کیلومتری شمال شرقی مشهد روستای سرسبز پاژ واقع شده است.محل تولد شاعر حماسه سرا فردوسی بوده است.این روستا پوشیده از باغ های زیبای انگور می باشد که زیبایی آن را دوچندان کرده است.تپه ای با قدمت زیاد که خرده سفال و کاشی های رنگارنگ اطراف آن پراکنده است در 500 متری روستا قرار دارد که نمایانگر تاریخ کهن آن می باشد.

5)روستای گلستان: در 5 کیلومتری مشهد مقدس و در دل کوه ها قرار دارد.دارای مناظر زیبا و باغ های میوه و دره های سرسبز است.از ویژگی های دیدنی این روستا می توان به معماری بسیار زیبای حسینیه ی آن و هم چنین رودخانه ها و طبیعت بکر آن اشاره کرد.بند گلستان نیز یکی از بندهای تاریخی مشهد است که از محل های دیدنی و گردشگری آن به شمار می رود.از غذاهای سنتی روستای گلستان می توان انواع اشکنه هارا نام برد.آستان مقدس امامزادگان یاسر و ناصر نیز به اهمیت گردشگری روستا افزوده است.

6)رودخانه ی کشف رود: در 5 کیلومتری مشهد مهم ترین رودخانه ی آن یعنی کشف رود واقع شده است.در قدیم چون محل تجمع آب بوده مردم توس آن را به عنوان دریا می شناختند.چندین پل تاریخی نیز از جمله پل شاهی و پل کشف رود بر روی این رود قرار دارند.

7)پارک طبیعی هفت حوض: پارک طبیعی هفت حوض یا دره ی هفت حوض در دل کوه های خلج جا دارد.شامل 7 حوضچه است که آب در آن ها جاری است.آب پس از عبور از این هفت حوضچه به حوضی بزرگتر می ریزد.یکی از معدود مکان خای کاملا بکر و دست نخورده است و حضور در طبیعت آن و صدای جریان گوش نواز آب به انسان آرامش فوق العاده ای می دهد.در فصل بهار این منطقه پر از گل های زیبای شقایق می شود و زیبایی این محل را دوچندان می کند.ازدیگر ویژگی های این دره می توان به سنگ های صیقلی و زیبای آن اشارع کرد.

8)چشمه گراب: گراب تنها یک چشمه نیست بلکه مجموعه ای از چندین چشمه می باشد که در حدود 500 متر با هم فاصله دارند.یکی از شگفتی های آن اینست که آب هرکدام از این چشمه ها رنگ و طعم متفاوت دارد که به نوع مواد معدنی موجود در هرکدام بستگی دارد.بزرگترین چشمه ی آن چشمه ای مخروطی شکل با آب سبزرنگ است.آب چشمه گراب خواص درمانی نیز دارد و مردم بومی منطقه از آب آن برای درمان بیماری های پوستی خود استفاده می کنند.

اماکن زیارتی مشهد

مشهد مقدس به دلیل وجود بارگاه نورانی حضرت علی بن موسی الرضا به مهم ترین شهر زیارتی ایران تبدیل شده است. مشهد امامزادگان زیادی را نیز در قلب خود دارد:

1)حرم مطهر امام رضا (ع): مجموعه ای است که کانون آن آرامگاه مطهر حضرت رضا (ع) است و دیگر بناها از جمله مسجدها آرامگاه ها رواق ها و صحن ها و ... در اطراف آن قرار

 دارند. حرم مطهر در مرکز شهر مشهد واقع شده و با مساحتی در حدود 1 میلیون متر مربع و ظرفیتی حدود 700 هزار نفریکی از بزرگترین اماکن مذهبی جهان به شمار می رود.

کهن ترین بخش های حرم به دهه ی 580 ه.ش بر می گردد که در دوره ی تیموریان همزمان با نوسازی بسیاری از بناهای کهن به این مکان نیز توجه ویژه ای شده است. بیشتر ساختمان ها ی این مکان از دوره ی صفویان به ویژه زمان شاه طهماسب به جا مانده است.

حرم مطهر دارای 8 صحن و 32 رواق است. بزرگترین صحن آن صحن جامع رضوی به مساحت حدود 60 هزار متر مربع است که در جنوب حرم واقع شده و بزرگترین رواق آن رواق امام خمینی است .

از مهم ترین مساجدی که در مجموعه ی حرم قرار دارند می توان به مسجد جامع گوهرشاد و مسجد بالاسر اشاره کرد.

یکی از بخش های قدیمی دیگر حرم نقاره خانه است که قدیمی ترین سند آن به دوره ی قاجاریه مربوط می شود. نقاره زنی از پدر به فرزند پسر به ارث می رسد.

2)گنبد خشتی: گنبد خشتی هم یک مکان مذهبی و هم یک بنای تاریخی است. به دوره ی صفویه برمی گردد. آرامگاه امامزاده سید محمد از نوادگان موسی بن جعفر (ع) در این مکان قرار دارد و نسب او با 17 واسطه به امام موسی کاظم (ع) می رسد و به دلیل اینکه گنبد این آرامگاه از خشت ساخته شده است به گنبد خشتی معروف می باشد.این بنا در دوره ی قاجاریه مرمت شده است.

اجداد وی از بزرگان مشهد بودند به طوری که از سده ی پنجم تا نهم اداره ی اصلی حرم مطهر امام رضا (ع) را بر عهده داشتند. امامزاده سید محمد خود از بزرگان مشهد مقدس بوده است.

گنبد خشتی در ابتدای خیابان طبرسی و در مجاورت کوچه ی سیاه آب قراردارد

3)امامزادگان یاسر و ناصر: از فرزندان موسی بن جعفر (ع) می باشند.آرامگاه این دو امامزاده در روستای گلستان و در 5 کیلومتری مشهد قرار دارد.در گسترش و توسعه ی این مکان شبستان نیز ساخته شده است. سالانه حدود 3 میلیون زائر به این مکان مقدس مشرف می شوند. امامزادگان یاسر و ناصر زائرانی از کشورهای عربی حاشیه ی خلیج فارس نیز دارند.

4)آرامگاه شیخ طبرسی: آرامگاه شیخ طبرسی در نزدیکی حرم مطهر امام رضا (ع) قرار دارد و در گذشته دارای بارگاه بوده که به مرور زمان تخریب شده است.این آرامگاه به صورت پلکانی در سه طبقه ساخته شده است.شیخ طبرسی , دانشمند و فقیه شیعه ی ایرانی است که کتاب هایی درباره ی علوم دینی عصر خود نیز تالیف کرده است.

5)آرامگاه  خواجه اباصلت: خواجه اباصلت فرزند صالح هروی است که از زندگی اش اطلاعات دقیقی در دست نیست اما مردم اورا خادم و محرم امام رضا (ع) می دانند که هنگام شهادن آن حضرت حاضر بوده است.کتاب وفات الرضا نیز تالیف ایشان می باشد.آرامگاه او در 12 کیلومتری مشهد قرار دارد. بنای اصلی چهارضلعی است و تزئینات کاشی هفت رنگ و آینه کاری های بسیار زیبا و دیدنی دارد.

6)آرامگاه شیخ بهایی: داخل حرم مطهر رضوی سنگی با پوشش شیشیه ای قرار گرفته که مربوط به عالم و دانشمند ایرانی دوره ی صفویه شیخ بهایی است.رواق آرامگاه او که قبل از مرگش محل تدریس او نیز بوده است, هم اکنون آینه کاری و کتیبه نویسی شده است.

اماکن تاریخی مشهد

مشهد پیشینه ی تاریخی گسترده ای دارد بنابراین دارای اماکن تاریخی فراوان نیز می باشد:

1)آرامگاه فردوسی: آرامگاه فردوسی در توس و در 25 کیلومتری شمال غربی مشهد واقع شده است.این بنا بارها ساخته و ویران شده است اما به دست هوشنگ سیحون بازسازی شد. این آرامگاه با مساحت 6 هکتار شامل باغ آرامگاه استخر تندیسی از فردوسی اثر ابوالحسن صدیقی بنای یادبود ساختمان های اداری کتابخانه موزه و آرامگاه مهدی اخوان ثالث شاعر معاصراست.

معماری داخلی بنا برگرفته از داستان های شاهنامه است و هم چنین 30 فواره به نشانه ی 30 سال رنج سرایش شاهنامه در استخر این مجموعه وجود دارد.

زادگاه فردوسی روستای پاژ است که  در 28 کیلومتری شرق آرامگاه قرار دارد. لازم به ذکر است که پیکر فردوسی را به دلیل شیعه بودن به گورستان راه ندادند بنابراین پیکر اورا در باغ خودس در توس به خاک سپردند.

2)باغ موزه ی نادری: آرامگاه نادرشاه افشار در این باغ قرار دارد.باغ نادری یکی از مهم ترین مکان های گردشگری و تاریخی داخل شهر است.

پوشش آرامگاه مانند چادر های عشایری است که تداعی گر قتل نادرشاه در چار است. بر روی مقبره ی او مجسمه ای از خودش سوار براسب به همراه سه تن دیگربه دنبال او قرار دارد. این مجسمه اثر ابوالحسن صدیقی است.

این آرامگاه و موزه درباغی به مساحت 14400 مترمربع در ضلع شمال غربی چهار راه شهد واقع شده است. موزه ی نادری در قسمت اصلی بنای یادبود قرار دارد و در 2 تالار به معرفی آثار تاریخی آن دوره می پردازد:

1- اشیای مختلفی از دوره ی افشاریه و چند نسخه ی خطی را به نمایش می گذارد.

2- برخی تصاویر و پاره ای از اطلاعات تاریخی در ارتباط با زندگی نادرشاه و محمدتقی خان پسیان که آرامگاه او نیز در کنار آرامگاه نادرشاه قرار دارد.

3)خانه تاریخی ملک: به عنوان سرآمد خانه های تاریخی مشهد و خانه ی حاج حسین ملک بوده که یکی از ثروتمندان ایرانی طی 100 سال گذشته می باشد. این خانه مربوط به اواخر دوره ی قاجار است.از لحاظ معماری تلفیقی از معماری سنتی و اروپایی است به طوریکه نماسازی ها تماما سنتی و پلان های اجرا شده اروپایی می باشند. در خانه ی ملک امروزه کارگاه های صنایع دستی زیردست استادان ماهر به خلق آثار هنری زیبا می پردازند.

4)باغ خونی: باغ خونی به دلیل وجود چشمه ای در آن به باغ چشمه نیز معروف است.قدمت این مجموعه به دوره ی قاجار برمی گردد.این باغ دارای 3 ساختمان مستقل بوده که دوتا از آن ها به دلایلی تخریب شده اند.باغ خونی همان مکانی است که از آنجا ارتش تزاری روسیه مسجد گوهرشاد را به توپ بست.از جمله باغ هایی است که با گذشت سالیان دراز از اجرای طرح های توسعه ی شهری مشهد پابرجا مانده است.